Như chúng ta đã biết,
thực phẩm chức năng là hàng hóa đặc biệt liên quan trực tiếp đến sức khỏe con người. Vì thế khi sản xuất, kinh doanh, phân phối và tiêu dùng chúng không chỉ phải đảm bảo tuân thủ những quy định pháp luật về thương mại, hàng hóa mà còn phải tuân thủ những quy định pháp luật về an toàn thực phẩm. Muốn kiểm soát được thành phần có thực phẩm chức năng thì các doanh nghiệp bắt buộc phải làm thủ tục công bố thực phẩm chức năng với cơ quan y tế của nước sở tại, và ở Việt Nam là Cục An toàn thực phẩm. Và để thuận tiện mua bán và tăng cường thông tin tới người tiêu dùng, việc
phân phối thực phẩm chức năng rộng rãi, bao gồm tất cả các kênh thương mại, làm tăng khả năng tiếp cận của người tiêu dùng với dòng sản phẩm này.
Qua các nghiên cứu khảo sát của Plan Do See cho thấy hiện tình hình phân phối thực phẩm chức năng tại Việt Nam có thể tổng quát lại với 7 hình thức phân phối sau đây:
CÁC KÊNH PHÂN PHỐI THỰC PHẨM CHỨC NĂNG
1. Các cửa hàng công cộng
Hiện các cửa hàng bán lẻ với 1 loại hoặc nhiều sản phẩm TPCN giúp người tiêu dùng rất thuận tiện mua và sử dụng mọi lúc mọi nơi. Hiện ở Việt Nam một số cửa hàng tiện lợi đã có các sản phẩm TPCN được bày bán rộng rãi.
2. Hiệu thuốc và các quầy bán lẻ trong các siêu thị, trung tâm thương mại
Tại các quầy thuốc và quầy hàng trong hệ thống các cửa hàng thuốc và hệ thống quầy hàng trong trung tâm thương mại , siêu thị các sản phẩm thực phẩm chức năng được trưng bày và bố trí với rất nhiều chủng loại, người tiêu dùng có thể tự do lựa chọn các sản phẩm nếu có nhu cầu.
3. Các cửa hàng sản phẩm thực phẩm thiên nhiên và sức khỏe
Hệ thống các cửa hàng này chuyên kinh doanh về các sản phẩm thực phẩm thiên nhiên và sức khỏe nên người tiêu dùng khi lựa chọn sẽ được nhân viên tư vấn cụ thể cho từng dòng sản phẩm. Các sản phẩm thực phẩm chức năng thiên nhiên có nguồn gốc từ cây cỏ tự nhiên có công dụng nâng cao sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật.
4. Bán hàng trực tuyến
Hiện kênh bán hàng trực tuyến các sản phẩm TPCN đang được đánh giá là rất hiệu quả. Các sản phẩm TPCN được công khai đăng bán trên các kênh truyền thông, chợ điện tử, sàn thương mại điện tử. Khách hàng khi lựa chọn kênh này sẽ tiết kiệm thời gian di chuyển và đến cửa hàng mua hàng, chỉ cần đặt hàng qua mạng thì nhà phân phối sẽ phải đóng gói và vận chuyển trực tiếp tới người tiêu dùng.
5. Qua kênh các nhà chuyên môn
Các nhà chuyên môn ở đây chúng ta có thể hiểu đó là các bác sĩ làm việc ở phòng khám, bệnh viện khi khám trực tiếp và sẽ được các bác sĩ tư vấn, giới thiệu trực tiếp tới người dùng. Phương pháp này được đánh giá là có độ tin cậy cao nhờ được tư vấn trực tiếp từ bác sĩ người nắm rõ tình hình sức khỏe, phù hợp với bệnh tật của mình.
6. Các câu lạc bộ bán hàng
Hiện ở Việt Nam hình thức phân phối này còn khá mới và chưa phổ biến. Tại các nước châu Âu thì hoạt động các câu lạc bộ sức khỏe được thành lập để trao đổi, thảo luận, tư vấn các vấn đề sức khỏe bệnh tật đồng thời giới thiệu và phân phối các sản phẩm chăm sóc sức khỏe tới người tiêu dùng. Trên cơ sở đó, người tiêu dùng có thể trực tiếp lựa chọn các sản phẩm phù hợp tại các cửa hàng. Các sản phẩm thường được lồng ghép vào các câu lạc bộ sức khỏe như: câu lạc bộ tiểu đường, câu lạc bộ người bị tim mạch, câu lạc bộ người bị huyết áp cao…
7. Hình thức phân phối qua kênh bán hàng đa cấp
Hình thức phân phối hàng đa cấp hiện đang rất phổ biến tại các nước châu Âu và đã phổ cập tại Việt Nam. Các sản phẩm TPCN được phân phối theo hình thức các đại lý phân cấp: cấp 1, cấp 2, cấp 3… theo hệ thống các chân rết của các đại lý các cấp. Hiện ở Việt Nam đang có 60 doanh nghiệp đăng ký tổ chức bán hàng đa cấp với hàng hóa chủ yếu là TPCN, mỹ phẩm và đồ gia dụng.
Hiện nay, hình thức phân phối này tại thị trường Việt Nam cũng được ứng rộng rãi và khá thành công. Tuy nhiên, hình thức kinh doanh này lại bị biến tướng bởi 1 số công ty ma, lợi dụng hình thức này để lừa đảo, buôn bán hàng giả, hàng nhái.
Các sản phẩm thực phẩm chức năng là giao thoa giữa thực phẩm và thuốc, nhưng nó được quản lý theo luật thực phẩm, vì vậy các sản phẩm này chỉ cần đăng ký công bố tại Cục An toàn thực phẩm là có thể sản xuất và lưu hành trên thị trường. Do TPCN ngày càng được chứng minh có nhiều công dụng tích cực cho sức khỏe nên nó được sử dụng ngày càng nhiều. Do đó, mọi quy trình sản xuất, gia công TPCN và phân phối đều phải tuân theo đúng quy định của pháp luật.
